چطور هوشمند سرمایه گذاری کنیم؟ روش های امن درآمدزا در اقتصاد ایران
به گزارش دکور پرداز، برای یک سرمایه گذاری هوشمندانه انتخاب شما چیست؟ با ابزارهایی مثل اوراق قرضه و رهنی، صکوک، سهام عادی و ممتاز یا تأمین مالی جمعی و صندوق های پروژه، زمین و ساختمان و جسورانه چقدر آشنایی دارید؟
به گزارش دکور پرداز به نقل از مهر، بازار سرمایه بعنوان یکی از ارکان نظام مالی ایران، نقش بی بدیلی در تأمین مالی بنگاه ها و پروژه ها ایفا می کند. علی اکبر ایران شاهی، رئیس مرکز نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار، در گزارشی آخرین روندها، ظرفیت ها و ابزارهای موجود برای تأمین مالی از راه بازار سرمایه (از ابزارهای سنتی بدهی محور تا راه کارهای نوآورانه مانند سرمایه گذاری جسورانه و صندوق پروژه) را تشریح کرده است.
بررسی گزارش مرکز نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار نشان داده است که سرمایه بعنوان یکی از ارکان اساسی رشد اقتصادی شناخته می شود و تأمین مالی هم حیاتی ترین عامل در تداوم فعالیت کسب و کارها و پروژه هاست. بازار سرمایه یکی از شفاف ترین و کارآمدترین مسیرهای تحقق این هدف به حساب می آید و اهمیت بالای ی در تجهیز منابع و تخصیص بهینه سرمایه دارد.
ساختار بازار مالی ایران و کارکردهای اقتصادی آن
ساختار بازار مالی ایران به ۲ بخش مجزا تقسیم می شود: نهادهای تحت نظارت بانک مرکزی شامل بانک ها، موسسات مالی و اعتباری و لیزینگ ها و نهادهای تحت نظارت سازمان بورس شامل بورس ها، شرکتهای سپرده گذاری، شرکتهای تأمین سرمایه، صندوق های سرمایه گذاری و سایر نهادهای مالی. بازارهای مالی نقش کلیدی در کشف قیمت، ایجاد نقد شوندگی، تأمین مالی و تسهیل گردش منابع در اقتصاد دارند. وجود بازار ثانویه کارآمد هم بعنوان مشوقی برای سرمایه گذاران جهت ورود به بازار اولیه عمل می کند.
ابزارهای تأمین مالی؛ از بدهی تا مشارکت
بر اساس این گزارش؛ ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه در ۲ دسته کلی طبقه بندی می شوند:
ابزارهای مبتنی بر بدهی (Debt-Based): شامل اوراق قرضه، صکوک مرابحه، صکوک اجاره، صکوک استصناع، اوراق رهنی (MBS) و اوراق بدهی با پشتوانه دارایی (CDOs). در این ابزارها، دارنده اوراق بعنوان طلبکار و ناشر بعنوان بدهکار شناخته می شود. نرخ بازده این اوراق معمولا ثابت است.
ابزارهای مبتنی بر مشارکت (Equity-Based): شامل سهام عادی، سهام ممتاز، صندوق های سرمایه گذاری و تأمین مالی جمعی. در این دسته، دارنده اوراق بعنوان شریک در مالکیت دارایی پایه شناخته می شود.
انتخاب ابزار مناسب تأمین مالی به عواملی چون ریسک، بازده مورد انتظار، حجم سرمایه گذاری، افق زمانی و میزان دسترسی به ابزارها بستگی دارد. شرکت ها باید بر مبنای نیاز و شرایط خود، ابزار بهینه را انتخاب کنند.
نقش صندوق های سرمایه گذاری در هدایت منابع مالی
این گزارش از آن حکایت می کند که صندوق های سرمایه گذاری بعنوان نهادهای مالی حرفه ای نقش واسطه گری مؤثر در بازار سرمایه را بازی کرده و منابع خرد سرمایه گذاران را به پروژه های مولد و زیرساختی هدایت می کنند. این صندوق ها با مدیریت تخصصی، امکان توزیع ریسک و افزایش بهره وری سرمایه گذاری را فراهم می آورند. چند نوع مهم از این صندوق ها عبارت اند از:
صندوق پروژه
ابزاری برای تأمین مالی پروژه های خاص در حوزه های مختلف مانند زیرساخت، انرژی یا حمل و نقل. این صندوق با جمع آوری منابع از سرمایه گذاران و انتقال آن به شرکت پروژه، اجرای طرح ها را عملیاتی می کند. فرایند تأسیس شامل مراحل دریافت مجوز، تأسیس شرکت پروژه و پذیره نویسی عمومی است.
صندوق زمین و ساختمان
با هدف تأمین مالی ساخت پروژه های ساختمانی راه اندازی می شود. منابع حاصل از فروش واحدهای سرمایه گذاری صرف راه اندازی پروژه شده و بعد از تکمیل، از محل فروش واحدهای ساختمانی، سود بین سرمایه گذاران توزیع می شود. این صندوق از ارکان گوناگونی چون مدیر صندوق، مدیر ساخت، ناظر و بازار گردان بهره می برد.
صندوق سرمایه گذاری جسورانه (Venture Capital)
تمرکز این صندوق ها بر سرمایه گذاری در شرکتهای نوپا با پتانسیل رشد بالاست. این نوع سرمایه گذاری ریسک پذیر بوده و معمولا در مرحله اولیه یا رشد کسب و کارها صورت می گیرد. ساختار مالکیت خصوصی، بازه زمانی بلند مدت و عدم تعهد بازپرداخت از خصوصیت های بارز آن است.
صندوق سرمایه گذاری خصوصی (Private Equity)
هدف اصلی این صندوق ها سرمایه گذاری در شرکتهای غیربورسی دارای ظرفیت رشد است. با در اختیار گرفتن سهم عمده، صندوق در مدیریت و ساختار شرکت مداخله کرده و بعد از ارتقا عملکرد، از راه عرضه عمومی اولیه (IPO) یا واگذاری، سودآوری می کند. بازدهی بالا در صورت موفقیت و نقدشوندگی پایین از مشخصات این ابزار است.
تأمین مالی جمعی؛ ابزاری نو برای کارآفرینی
تأمین مالی جمعی بعنوان یکی از نوآورانه ترین روش های تجهیز منابع، امکان جذب سرمایه از تعدادی از افراد علاقمند به سرمایه گذاری را فراهم می آورد. این شیوه بخصوص برای استارتاپ ها و کارآفرینان مفید می باشد و با تشکیل ارتباط مستقیم میان تأمین کنندگان و متقاضیان، حس مشارکت و مسئولیت پذیری را تقویت می کند. پلت فرم های تأمین مالی جمعی متشکل از سه رکن اصلی هستند: کارآفرین (پیشنهاددهنده ایده)، جمع سرمایه گذار و بستر عملیاتی (سامانه پلتفرم).
معافیت های قانونی و مشوق های مالیاتی
قوانین مختلفی به پشتیبانی از تأمین مالی از راه بازار سرمایه پرداخته اند. قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، قانون رفع موانع تولید، قانون جهش تولید دانش بنیان و قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها همچون این مقررات هستند.
بر اساس تبصره ۱ ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیات های مستقیم، تمام درآمدهای حاصل از فعالیت صندوق های سرمایه گذاری از مالیات معاف است. همچنین، انتقال دارایی به صندوق های پروژه یا صندوق های دانش بنیان هم مشمول مالیات و عوارض نمی گردد.
این معافیت ها سبب کاهش هزینه های تأمین مالی و جذابیت بیشتر سرمایه گذاری در بازار سرمایه شده اند.
بنابراین بازار سرمایه با تنوع ابزارها، حضور نهادهای تخصصی و مشوق های قانونی، به بستری کارآمد برای تأمین مالی تبدیل گشته است. بهره برداری از ابزارهایی مانند صندوق پروژه، صندوق زمین و ساختمان، سرمایه گذاری جسورانه و صندوق های PE، مسیر تأمین منابع برای پروژه های بزرگ و نوآورانه را هموار کرده و در خدمت رشد اقتصادی کشور قرار گرفته اند.
معیارهای انتخاب ابزار مناسب تأمین مالی
انتخاب ابزار مناسب برای تأمین مالی به شرایط داخلی شرکت و منبع تأمین مالی وابسته است. در ادامه، عوامل اصلی که در انتخاب منبع تأمین مالی مناسب برای هر شرکت مؤثر هستند، بررسی می شوند.
ریسک: شرکت یا پروژه باید مشخص نماید که وجوه تأمین مالی مقرر است در کجا و چگونه مصرف شوند. بر مبنای ریسک در ارتباط با محل مصرف، باید منابع مالی مناسب انتخاب شوند.
بازده: هر منبع تأمین مالی معمولا بازده یا سود خاصی را بهمراه دارد. شرکت باید توان پرداخت بازده مورد نظر را بررسی نموده و به میزان ریسک پذیرفته شده توجه داشته باشد تا نرخ بازده متناسب با آنرا تعیین کند.
حجم سرمایه گذاری: مدیران مالی باید میزان سرمایه مورد نیاز را محاسبه کرده و بر مبنای آن، ابزار تأمین مالی مناسب را انتخاب کنند. این انتخاب باید متناسب با حجم و اندازه سرمایه گذاری مورد نیاز باشد.
افق زمانی تأمین مالی: هر ابزار تأمین مالی دارای افق زمانی خاصی است. مدیران باید بر مبنای مدت زمان مورد نیاز برای مصرف وجوه، منبع مالی مناسب را انتخاب کنند.
در دسترس بودن: میزان دسترسی به ابزارهای تأمین مالی و قابلیت استفاده از آنها یکی دیگر از عوامل کلیدی در انتخاب روش تأمین مالی است.
تأمین مالی جمعی
یکی از روش های تأمین مالی در بازار سرمایه تأمین مالی جمعی است که مانند اوراق مشارکت برای طرح ها و پروژه های نوپا می باشد. این شیوه از تأمین مالی برای کارآفرینانی که قصد راه اندازی شغلی جدید را دارد مناسب می باشد چونکه ضمن عدم تقبل ریسک توسط کارآفرینان، تأمین سرمایه را تسهیل کرده و بین متقاضیان و تأمین کنندگان رابطه مستقیم بوجود می آورد که سبب مسئولیت پذیری بیشتر کارآفرین و درنتیجه به ثمر رسیدن بهتر کار نو می شود. همینطور حس مشارکت جمعی و خرد جمعی را ارتقا می دهد.
صندوق پروژه
موضوع فعالیت صندوق، جمع آوری منابع مالی لازم از متقاضیان سرمایه گذاری در صندوق و اختصاص این منابع مالی به منظور ساخت پروژه صندوق است. مشخصات، مراحل و زمانبندی هزینه های اجرایی پروژه در امیدنامه و طرح توجیهی پروژه عرضه می شود.
صندوق منابع مالی را جمع آوری می کند و با تأسیس یا تملک یک شرکت پروژه، پروژه ای مشخص را به انجام می رساند.
عملیات اجرایی پروژه توسط شرکت پروژه و تأمین مالی آن توسط صندوق صورت می گیرد.
صندوق زمین و ساختمان
موضوع فعالیت صندوق، جمع آوری وجوه از متقاضیان سرمایه گذاری در صندوق و ساخت پروژه‌ی ساختمانی مندرج در امیدنامه صندوق از محل وجوه یاد شده و سپس فروش واحدهای ساختمانی پروژه مورد اشاره و در نهایت تقسیم عوائد ناشی از این فعالیت بین سرمایه گذاران صندوق است.
تأمین مالی پروژه ساختمانی توسط صندوق و عملیات اجرایی و تکمیل پروژه ساختمانی توسط مدیر ساخت که از ارکان صندوق است صورت می پذیرد.
ارکان صندوق زمین و ساختمان
۱. مدیر صندوق: مدیر صندوق، یک شخص حقوقی از بین نهادهای مالی است که مطابق ابلاغیه ۱۲۰۲۰۱۱۴ می تواند از بین شرکتهای تأمین سرمایه، سبدگردان، مشاور سرمایه گذاری و مادر (هلدینگ) انتخاب گردد؛
۲. مدیر ساخت: شخص حقوقی با حداقل ۵ سال سابقه کار مفید و مؤثر در زمینه مدیریت ساخت پروژه¬های ساختمانی بزرگ است.
۳. ناظر صندوق: شخص حقوقی است که مطابق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آیین نامه ها و مقررات در ارتباط با این قانون، دارای پروانه اشتغال نظارت پایه یک است.
۴. متولی صندوق: شخص حقوقی حائز شرایط است
۵. متعهد پذیره نویس: شخصیت حقوقی است که دارای کفایت سرمایه لازم بر مبنای دستورالعمل کفایت سرمایه نهادهای مالی است.
۶. حسابرس: شخصیت حقوقی است که از بین حسابرسان معتمد سازمان انتخاب می گردد.
۷. بازارگردان: شخصیت حقوقی است که دارای کفایت سرمایه لازم بر مبنای دستورالعمل کفایت سرمایه نهادهای مالی است.
صندوق های جسورانه
صندوق سرمایه گذاری است که منابع مالی سرمایه گذاران را جمع آوری می کند و در استارتاپ ها یا شرکتهای نوپا با پتانسیل رشد بالا سرمایه گذاری می نماید.
این صندوق ها معمولا در مراحل اولیه یا رشد کسب و کارها وارد می شوند و به ازای سرمایه گذاری، بخشی از سهام شرکت را دریافت می کنند.
سرمایه گذاری جسورانه عبارت است از: سرمایه گذاری در اوراق سهام شرکتهای کوچک و یا متوسط که از پتانسیل رشد بالایی برخوردار می باشند و معمولا از نوآوری های تکنولوژیکی بهره می برند.
سرمایه گذاران نوآورانه با سرمایه گذاری در شرکتهای کوچک و متوسط که در مراحل اولیه و سریع رشد قرار دارند تلاش بر افزایش چشمگیر ارزش سرمایه گذاری خود با دید بلند مدت دارند.
ویژگی های صندوق های جسورانه
وظیفه بررسی مدارک و شرایط در ارتباط با تأسیس صندوق جسورانه توسط کمیته ای تحت عنوان «کمیته بررسی صندوق سرمایه گذاری جسورانه» در فرابورس صورت می پذیرد و مجوز نهائی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می شود.
دوره فعالیت صندوق های جسورانه از روز آغاز فعالیت خود حداکثر ۷ سال است و بعد از سپری شدن این بازه زمانی، صندوق باید منحل شود.
حداقل مبلغ مؤسسان صندوق در زمان تأسیس، باید حداقل ۱۰ میلیارد تومان باشد.
در زمان تأسیس حداقل سه شخص حقوقی یا حقیقی حائز شرایط، باید حداقل ۲۰ درصد سرمایه صندوق را پرداخت نمایند.
به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری، بیشتر از ۲۰ درصد سقف منابع صندوق، در یک شرکت خاص سرمایه گذاری نمی گردد. تنها یک شرکت می تواند بدون رعایت نصاب فوق تا ۳۰ درصد منابع صندوق را به خود تخصیص دهد.
صندوق سرمایه گذاری خصوصی
یکی از ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه است که با هدف سرمایه گذاری در شرکتهای غیر بورسی راه اندازی می شود.
این صندوق ها معمولا به دنبال خرید سهم عمده یا کنترل مدیریتی شرکت ها هستند با بهبود عملکرد، توسعه فعالیت و افزایش ارزش آنها، در بازه ای میان مدت تا بلندمدت، از محل فروش یا عرضه عمومی شرکت ها (IPO) سود قابل توجهی کسب کنند.
مراحل فعالیت صندوق های PE
۱. جذب منابع از سرمایه گذاران
۲. شناسایی شرکتهای هدف معمولا شرکت هایی انتخاب می شوند که ظرفیت رشد بالا دارند ولی گرفتار مشکلات مدیریتی، مالی یا توسعه ای هستند.
۳. سرمایه گذاری و اصلاح ساختار شرکت تیم مدیریتی صندوق وارد عمل می شود و اصلاحات اساسی در ساختار، مدیریت، بازاریابی یا تولید شرکت انجام می دهد.
۴. خروج از سرمایه گذاری (Exit) با فروش سهام شرکت بعد از چند سال (مثلاً از راه IPO یا فروش به شرکت دیگر) سود به سرمایه گذاران بازمی گردد.
معافیت های مالیاتی صندوق های سرمایه گذاری
تبصره ۱ ماده ۱۴۳ مکرر ق. م. م
تمام درآمدهای صندوق سرمایه گذاری در قالب این قانون و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبحث بند (۲۴) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴ و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده مبحث قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۲/۳/۱۳۸۷ معاف می باشد و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد.
بند الف ماده ۱۴ قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها
هرگونه نقل و انتقال دارایی به شرکتهای سهامی طرح (پروژه)، صندوق های تأمین مالی، زمین، ساختمان، املاک و مستغلات از اشخاص مؤسس آنها و بالعکس.
بند ۱۱ بخش الف ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده
۱۱- هرگونه انتقال دارایی به / از صندوق های سرمایه گذاری پروژه مبحث قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی مصوب ۱۳۸۸/۹/۲۵ یا شرکتهای فرعی صندوق های سرمایه گذاری پروژه، بعنوان آورده غیرنقد شرکا در همان صندوق های سرمایه گذاری پروژه؛
تبصره - در صورتیکه مالکیت و مدیریت شرکتهای فرعی صندوق های سرمایه گذاری پروژه متعلق به صندوق های سرمایه گذاری پروژه مبحث قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی باشد، هرگونه انتقال دارایی به / از شرکتهای فرعی صندوق های سرمایه گذاری پروژه که صرفا در جهت اجرای پروژه و در رابطه با وظایف صندوق های مذکور باشد، مشمول مالیات و عوارض نیست.
جز ۲ بند ت ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش بنیان
۲- سرمایه گذاری غیرمستقیم شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران و یا بازار اول و یا دوم فرابورس ایران یا شرکتهای دارای سرمایه ثبتی به میزان حداقل یک سی ام سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی، در شرکتها و موسسات دانش بنیان و فناور در تأسیس یا افزایش سرمایه صندوق های پژوهش و فناوری مبحث ماده (۴۴) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور و صندوق ها و نهادهای سرمایه گذاری مبحث بندهای (۲۰) و (۲۱) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴/۹/۱ که فعالیت آنها در تأمین مالی فناوری و نوآوری و فعالیتهای دانش بنیان به تأیید شورای راهبری فناوری ها و تولیدات دانش بنیان رسیده باشد.
مشروح فایل این گزارش را اینجا ببینید.
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب